Autor: SP5UAF
Ostatnia aktualizacja: 2019-08-06

Współczesne programy contestowe to rozbudowane narzędzia, posiadające ogromną ilość opcji, pozwalających na podniesienie efektywności pracy w zawodach. Jedną z takich opcji jest podpowiadanie znaków, które wpisujemy do logu czyli opcja „check partial„.

W tym rozdziale ten temat zostanie omówiony na przykładzie programu N1MM Logger+. Należy jednak pamiętać, że każdy nowoczesny log contestowy posiada podobne opcje. Jeśli jeszcze tych możliwości nie znasz, musisz zmienić ten stan rzeczy przed kolejnymi zawodami.

Do czego to służy?

Opcja „check partial” jest znana od wielu lat, a została wprowadzona po raz pierwszy w jednej z wersji programu CT Log (napisanego przez K1EA), działającej jeszcze w środowisku DOS. Ta funkcjonalność to okienko programu, w którym pojawiają się podpowiedzi, kiedy w polu logowania zaczynamy wpisywać znak jakiejś stacji.

Skąd się biorą te podpowiedzi? Pochodzą z logu, ze zbioru spotów z DX Cluster’a, z dodatkowego pliku ze zbiorem znaków (plik SCP = Super Check Partial) lub ze zbioru z historią znaków i raportów. Wyjaśnimy to wszystko w dalszej części opisu.

Zaczynamy. Włączamy opcje podpowiedzi

W programie N1MM Logger+ opcje podpowiadania włączamy, wybierając menu [Window], a następnie zaznaczając opcję [Check].

Wykonanie tej operacji powoduje wyświetlenie okienka z podpowiedziami. Po włączeniu wygląda następująco:

Omówimy poszczególne części tego ekranu i sposób ich wykorzystania. Jak widać ekran podpowiedzi jest podzielony pięć części: cztery kolumny oraz dolny wiersz rozciągnięty na całą szerokość okienka. Kiedy w polu logowania łączności zaczynamy wpisywać jakiś znak, po wpisaniu trzeciego symbolu tego znaku, program zaczyna wyświetlać podpowiedzi.

• Kolumna „Log”. W kolumnie tej pojawiają się podpowiedzi, których źródłem jest nasz otwarty aktualnie dziennik. Wartość tych podpowiedzi wzrasta wraz z biegiem zawodów, wraz z zapełnianiem dziennika.
• Kolumna „Master”. Tutaj pojawiają się podpowiedzi, których źródłem jest historyczna baza danych znaków stacji startujących w zawodach. O tej bazie danych nieco szerzej napiszemy za chwilę.
• Kolumna „Telnet”. W tej części program wyświetla podpowiedzi na podstawie znaków, które pojawiły się w DX Cluster od chwili ostatniego podłączenia. Nie ma potrzeby wyświetlania tej kolumny, jeżeli w zawodach startujemy w kategorii „Unassisted” lub jeśli regulamin zawodów nie dopuszcza stosowania DX Cluster’a.
• Kolumna „Call hist”. W tej kolumnie wyświetlają się podpowiedzi ustalane na podstawie zbioru historii znaków i przypisanych do nich dodatkowych danych (np. raportów). Ten temat rozszerzymy w dalszej części opisu.
• Wiersz „Reverse lookup”. Tutaj pojawiają się podpowiedzi znaków i raportów. Podpowiedzi pojawiają się po wpisaniu części znaku i przejściu do pola raportu, ale mogą także pojawić się po wpisaniu samego raportu. Źródłem tych podpowiedzi jest zarówno log, jak też i zbiór historii znaków.

Popatrzmy na to, co się dzieje w okienku podpowiedzi, kiedy do logu zaczynamy wpisywać znak. Posłużymy się w tym celu logiem za telegraficzną część ARRL DX Contest 2019. Po wpisaniu w okienku logowania ciągu symboli „W9L” poszczególne informacje wypełniają się (na ilustracji brak informacji w kolumnie „Telnet”, ponieważ w chwili wykonywania zrzutu ekranu program nie był podłączony do sieci).

Program podpowiada znaki, w których występuje ciąg symboli „W9L„, podświetlając na zielono możliwe uzupełnienia. Ponadto program podpowiada także takie kombinacje znaków, w których ciąg „W9L” może być rozdzielony innymi symbolami (podświetlonymi w takim wypadku kolorem czerwonym). W tym momencie kliknięcie myszką w jeden z podpowiedzianych znaków, spowoduje wpisanie tego znaku. W praktyce, kiedy w zawodach logujemy łączności, a szczególnie kiedy tempo jest dość szybkie, „przełączanie się” na myszkę nie jest za bardzo wygodne – przynajmniej moim zdaniem. Zamiast myszki można posłużyć się kombinacją klawiszy [ALT]+[Y].

Wyobraźmy sobie jednak, że kontynuujemy wpisywanie i w okienku logowania łączności wpisujemy ciąg symboli „W9LP„. Oczywiście w tym momencie odpowiednio zmienia się zawartość okna podpowiedzi, ponieważ program zawsze na bieżąco dostosowuje wyświetlane tutaj informacje do tego, co wpisaliśmy w polu znaku. Po wpisaniu „W9LP” widzimy następujące podpowiedzi:

Jeżeli jesteśmy pewni, że dobrze odebraliśmy znak „W9LP„, wciskamy klawisz [SPACE], aby przejść do pola odebranego raportu – w omawianym wypadku chodzi o pole „State” (nadane i odebrane raporty RST mają domyślnie wartości 599). Po wciśnięciu [SPACE] w okienku podpowiedzi zobaczymy zatem następujące dane:

Jak widać, w sekcji „Reverse lookup” program wyświetlił podpowiedzi dwóch znaków wraz z raportami (te raporty program ustala na podstawie zawartości logu oraz na podstawie zbioru danych historycznych (znaki i raporty ze zbioru „call history”).

Kiedy propagacja jest dobra, a siły sygnałów silne, okienko podpowiedzi pozwala nam potwierdzić, że poprawnie odebraliśmy znak – czasem pozwala uniknąć pomyłki, wynikającej z trafienia w zły klawisz itd. Wartość i znaczenie podpowiedzi wzrastają wraz z narastającym zmęczeniem oraz wtedy, kiedy sygnały naszych korespondentów są słabe i podlegają silnemu QSB. W takich sytuacjach podpowiedzi mogą w istotny sposób pomóc w poprawnym odebraniu znaku lub raportu.

Powróćmy do przykładu z ciągiem „W9L„. Wyobraźmy sobie sytuację, w której odebraliśmy „W9L„, ale ostatnia litera (lub litery) znaku umknęły w QSB i QRM. Po kilkukrotnych próbach wciąż nie mamy odebranego znaku, ale udało nam się odebrać raport „IN„, a więc stacja nadaje ze stanu Indiana. W opisanej sytuacji, po wpisaniu „W9L” w polu znaku, przechodzimy do pola „State” i wpisujemy tutaj „IN„. Wtedy w okienku podpowiedzi zobaczymy następujące dane:

W sekcji „Reverse lookup” zobaczymy podpowiedzi tylko takich znaków, które posiadają w sobie ciąg „W9L” i mają przypisany stan (raport) „IN„.

Czasem mamy do czynienia z bardzo trudnymi warunkami propagacyjnymi. Niejednokrotnie zdarza się, że w trakcie odbioru sygnał korespondenta całkowicie zanika. W takich sytuacjach okienko podpowiedzi staje się bezcenne. Jeżeli dotychczas nie wykorzystywałeś tych możliwości swojego programu contestowego, koniecznie przećwicz ich działanie przed kolejnymi zawodami i naucz się wykorzystywać te możliwości do bardziej efektywnej pracy w zawodach.

Baza danych znaków

Pasjonaci zawodów dzielą się posiadanymi informacjami i tworzą powszechnie dostępne narzędzia, wspomagające pracę w zawodach. Jeżeli mamy pewną ilość dzienników za zawody i potrafimy utworzyć listę występujących tam znaków, dlaczego nie wykorzystać takiego zbioru w kolejnych zawodach jako podstawy do podpowiedzi generowanych przez nasz program contestowy?

Ogólnie rzecz biorąc w taki właśnie sposób powstaje baza danych stacji, których znaki pojawiają się w dużych międzynarodowych zawodach. Amerykański krótkofalowiec K6TU od wielu lat zbiera logi contestowe od stacji z całego świata, dokonuje ich kompilacji, a następnie udostępnia do użytku utworzone zbiory. Te zbiory (uaktualniane w okresie mniej więcej miesięcznym) można znaleźć na stronie internetowej Super Check Partial pod adresem http://www.supercheckpartial.com/.

Jeżeli posiadasz log za zawody i uważasz, że jego zawartość może być przydatna dla innych, możesz taki dziennik (w formacie Cabrillo) przesłać na podany na stronie SCP adres email. Przyjmowane są logi z okresu ostatnich dwóch lat.

Zbiory udostępnione na stronie SCP dnia 2 kwietnia 2019 roku zawierały dane, pochodzące z 7146 różnych dzienników, zawierających w sumie ponad 3,3 miliona łączności. W sumie baza zawarta w pliku master.scp wygenerowana z tych danych zawierała nieco ponad 38,5 tysiąca różnych znaków. Właśnie znaki z tej bazy danych pojawiają się w oknie podpowiedzi w kolumnie „Master”.

Wczytanie bazy znaków

W przypadku programów contestowych N1MM Logger+ oraz Win-Test wykorzystywany jest plik master.scp. (jest to zwykły plik tekstowy). Program N1MM Logger+ posiada wbudowaną opcję, upraszczającą do minimum proces aktualizacji bazy danych znaków. Z menu [Tools] wybieramy opcję [Download and Install Latest Check Partial file (master.scp) (Internet)] i to właściwie wszystko.

Jeśli otworzymy plik master.scp w dowolnym edytorze tekstu, zobaczymy, że rzeczywiście jest to zwykły plik tekstowy, zawierający listę (spis) znaków. Ten plik nawet nie ma układu ściśle alfabetycznego. Poniżej został zaprezentowany początek tego pliku. Linie poprzedzone znakiem „#” to wiersze z komentarzem do danych, a pozostałe wiersze zawierają już wykaz znaków (każdy znak w nowym wierszu). Jak widać, prezentowany plik został opublikowany przez K6TU dnia 2 kwietnia 2019.

Baza danych (plik) historii znaków

Plik z historią znaków to nieco inna baza danych. Przede wszystkim (w przeciwieństwie do pliku master.scp) nie ma jednego miejsca w Internecie, gdzie można by było znaleźć plik odpowiedni do zawodów, w których zamierzamy wystartować. Kiedy już jednak mamy odpowiedni plik, importujemy go do naszego logu, wybierając menu [File], a następnie pozycję [Import] oraz opcję [Import Call History]. Następnie należy wskazać odpowiedni plik i zatwierdzić wybór.

Zaimportowanie pliku historii znaków nie kończy się wyświetleniem żadnego okienka z komunikatem. Informacja o zaimportowaniu pojawia się jedynie w głównym ekranie programu w dolnym pasku informacji, jak zaznaczono na poniższej ilustracji czerwonym prostokątem.

Aby odnaleźć plik właściwy dla konkretnych zawodów, należy nieco poszperać w Internecie lub też przygotować taki plik samodzielnie, np. posługując się swoim logiem lub logami z poprzednich startów w danych zawodach. Pliki pomocy programu N1MM Logger+ szczegółowo opisują strukturę pliku z historią znaków. W tym miejscu nie będziemy szczegółowo tego aspektu omawiać – zainteresowanych odsyłam do dokumentacji N1MM Logger+. W tym miejscu obejrzyjmy, jak wygląda taki plik przygotowany dla zawodów ARRL.

Jak widać, plik zawiera znak oraz przypisany do tego znaku skrót stanu. Dzięki takiej zawartości uzyskujemy w programie odpowiednie podpowiedzi. Dla zawodów typu ARRL DX Contest struktura i zawartość pliku z historią znaków jest dość prosta. Jednakże dla niektórych zawodów taki plik zawiera znacznie więcej informacji – przykładem mogą być zawody organizowane przez klub telegrafistów AGCW-DL. W zawodach AGCW-DL członkowie klubu podają numer członkowski, a stacje nie należące do tego klubu nadają skrót „NM” (Not Member). Pierwsze linie pliku dla tych zawodów i jego struktura mają następujący wygląd:

Popatrzmy, co będzie podpowiadał N1MM Logger+, kiedy w polu znaku wpiszemy DJ4SB (widoczny w zaprezentowanej części pliku). Program podpowiada imię i znak oraz informację o przynależności do AGCW i numer członkowski.

Należy zwrócić uwagę, że w niektórych zawodach taki plik nie będzie potrzebny – np. w zawodach, w których nadawany jest kolejny numer łączności. Jednakże planując start w zawodach należy odpowiednio wcześniej zweryfikować regulamin, sprawdzić treść nadawanych raportów i – jeśli to konieczne – odpowiednio wcześniej zadbać o aktualizację pliku z historią znaków lub samodzielnie przygotować odpowiedni plik i zaimportować dane do swojego logu contestowego.

W mniejszych zawodach, gdzie tempo łączności nie jest bardzo dynamiczne, a w większym stopniu chodzi o spotkanie na paśmie, aktualny plik z historią znaków może sprawić, że kiedy nawiązujemy łączność z daną stacją, widzimy jak ma na imię jej operator. Możemy więc na zawołanie w zawodach odpowiedzieć np. w taki sposób „F4SDD,Hi David. Report is 59 123” itd. Zwrócenie się do operatora po imieniu (na SSB) w takich chwilach zawsze jest bardzo miłe i buduje dobrą atmosferę.

Niezależnie od tego, czy zawody są mniejsze czy też startujemy w największych contestach – jeśli zależy nam na wyniku, opcje check partial oprogramowania contestowego stanowią potężne narzędzie. Podobnie jak w przypadku listy DXCC/WAE, aktualizacja bazy danych znaków jest jednym z obowiązkowych punktów przygotowania do startu w zawodach.

Jeżeli masz jakieś uwagi do tekstu publikacji (sugestie, pomysły, korekty-tekstu itp.), będziemy wdzięczni za przekazanie ich w komentarzu. Jeśli to możliwe, prosimy o podpisanie komentarza swoim znakiem. Znaki wszystkich osób, których uwagi zostaną wykorzystane, będą umieszczone w nagłówku publikacji.

Publikacja została opublikowana i opracowana do otwartego wykorzystania przez wszystkich zainteresowanych. Od pierwszego wydania główna zasadą jest otwarty dostęp do publikacji. 

Z powyższych powodów oraz dlatego, że w utworzenie i kolejne aktualizacje tekstów włożono wiele pracy i czasu, autorzy tekstów i tłumaczeń nie wyrażają zgody na jakiekolwiek wykorzystywanie publikacji w żadnych wydawnictwach (tradycyjnych czy internetowych) o charakterze komercyjnym czy dochodowym.