Autor: SP5UAF
Ostatnia aktualizacja: 2019-06-04

Sposób pracy w zawodach krótkofalarskich zależy od regulaminu zawodów oraz od kategorii, w której zdecydujemy się wystartować. Z jakimi stacjami nawiązywać łączności, jakie raporty wymieniać, co jest mnożnikiem w zawodach, ile czasu można pracować w zawodach – to najważniejsze zapisy każdego regulaminu.

W ciągu roku mamy do wyboru ogromną ilość zawodów krótkofalarskich i taką samą ilość regulaminów. Niektóre zasady są bardzo nietypowe i charakterystyczne tylko dla konkretnych zawodów, inne są bardziej uniwersalne i spotykane wielu regulaminach. Zaprezentowane w kolejnych podrozdziałach rodzaje zawodów to podział nieco sztuczny, który należy potraktować jedynie informacyjnie: jako wprowadzenie w tematykę zawodów i terminologię spotykaną w literaturze contestowej oraz jako sposób na przedstawienie, jak wiele możliwości wyboru ma każdy pasjonat zawodów. Oczywiście podane w tekście przykłady zawodów nie wyczerpują wszystkich możliwych przypadków.

Podział zawodów ze względu na obszar, z którym można nawiązywać łączności

Zawody typu World Wide (WW)

Terminem World-Wide (WW) określane są zawody typu „każdy z każdym”: takie, w których każdy uczestnik zawodów może nawiązywać łączności każdym innym uczestnikiem, niezależnie od lokalizacji korespondentów. Inaczej mówiąc: można nawiązywać łączności ze stacjami z całego świata, bez żadnych ograniczeń. Zwykle w tego typu zawodach mamy do czynienia ze zróżnicowaną punktacją za łączności: łączności ze stacjami DX są punktowane wyżej niż łączności z własnym kontynentem, a łączności z własnym krajem mają najniższą wartość punktową.

Najlepszy przykład zawodów WW to CQ World Wide DX Contest (w skrócie określane jako CQWW). W tych zawodach można nawiązywać łączności ze wszystkimi stacjami, ale najwyższą punktację mają łączności ze stacjami z innych kontynentów: 3 punkty, łączności z innymi krajami tego samego kontynentu dają 1 punkt, a łączności z własnym krajem nie dają żadnych punktów, ale są zaliczane do mnożnika. Mnożnikiem w zawodach CQWW są podmioty DXCC oraz strefy CQ, przy czym mnożnik jest liczony niezależnie na każdym paśmie. Zawody CQWW często nieoficjalnie określa się jako krótkofalarskie mistrzostwa świata. Rzeczywiście jest to wydarzenie, w którym bierze udział bardzo duża ilość zawodników. Na okres zawodów CQWW często organizowane są specjalne wyprawy (DXpedycje) do krajów, gdzie aktywność radioamatorów jest słaba, a zatem kraje takie w zawodach są bardzo poszukiwanymi mnożnikami. W historii contestingu już niejednokrotnie zdarzało się, że w niektórych miejscach na świecie zostały zbudowane bardzo duże stacje contestowe praktycznie tylko na CQWW SSB i CQWW CW. Listę wypraw zapowiadanych na kolejne edycje zawodów CQWW można znaleźć na stronie NG3K pod adresem https://www.ng3k.com/.

Inny przykład zawodów WW to CQ World Wide WPX Contest –(w skrócie określane terminem CQWPX lub po prostu WPX). Tutaj, podobnie jak w CQWW, można nawiązywać łączności ze stacjami całego świata. Punktacja jest uzależniona nie tylko od lokalizacji korespondenta, ale dodatkowo od pasma, np. łączność z innym kontynentem jest warta trzy (3) punkty w pasmach 10m, 15m i 20m, ale już sześć (6) punktów w pasmach 40m, 80m i 160m. Mnożnikiem w zawodach WPX są prefiksy. Mnożnik jest liczony tylko raz w całych zawodach, niezależnie do pasma.

Zawodami typu WW są także IARU HF World Championship oraz ARRL 10m Contest. Nieco inny przypadek takich zawodów to RSGB IOTA Contest. Te zawody – podobnie jak cały program dyplomowy IOTA (Islands On the Air) – promują krótkofalarskie aktywności z wysp. W zawodach tych można nawiązywać łączności ze wszystkimi stacjami, ale najwyżej punktowane są właśnie łączności ze stacjami pracującymi z wysp. Na czas RSGB IOTA Contest (zawsze ostatni pełny weekend lipca) wiele radioamatorskich grup i klubów organizuje wyprawy na ciekawe, czasem niezwykle trudno dostępne wyspy.

Narodowe zawody typu World Wide

W contestowym kalendarzu znajdziemy wiele takich zawodów, w których co prawda można nawiązywać łączności ze stacjami z całego świata, ale łączności z określonym regionem czy krajem są znacznie wyżej punktowane.

Najbardziej znanym przykładem jest Russian DX Contest – zawody, skupiające co roku bardzo dużą ilość zawodników. Tutaj najwyżej punktowane są łączności ze stacjami rosyjskimi, a mnożnikiem są podmioty DXCC oraz rosyjskie okręgi administracyjne (oblasti). Podobną formułę mają np. rumuńskie zawody YO DX Contest, bułgarskie LZ DX Contest, chorwackie 9A CW Contest czy ukraińskie Ukrainian DX Contest.

Z polskiej perspektywy ciekawym przykładem jest Baltic Contest. W zawodach tych preferowane punktowo są łączności ze stacjami Litwy, Łotwy i Estonii. Ten contest odbywa się tylko w paśmie 80 metrów (CW i SSB) i trwa zaledwie 5 godzin, co sprawia, że zawody są bardzo dynamiczne i są wyśmienitą okazją do podnoszenia umiejętności operatorskich.

Zawody regionalne

To grupa zawodów, w których nawiązujemy łączności ze stacjami z określonego terenu czy regionu. Najbardziej znanym przykładem jest ARRL International DX Contest, w których nawiązujemy łączności tylko ze stacjami z USA i Kanady. Jest to bardzo popularne wydarzenie wśród pasjonatów zawodów, zawsze skupiające dużą liczbę zawodników. To jednocześnie doskonała okazja do spełnienia warunków dyplomu WAS (Worked All States) za łączności ze wszystkimi stanami U.S.A.

Do grupy zawodów regionalnych zaliczymy m.in. także francuskie REF Contest (nawiązujemy łączności tylko ze stacjami z Francji oraz podmiotami stanowiącymi zamorskie terytoria francuskie) oraz Scandinavian Activity Contest (łączności tylko ze stacjami ze Skandynawii).

Zawody kontynentalne

Zawody kontynentalne to grupa zawodów, w których łączności są nawiązywane tylko ze stacjami z jednego kontynentu. Najbliższym dla polskich stacji przykładem tego typu wydarzenia są zawody Worked All Europe DX Contest (WAE). W tych zawodach stajce z Europy nawiązują łączności tylko ze stacjami spoza Europy. Inne typowe przykłady zawodów kontynentalnych to All Asia DX Contest, World Wide South Amerca DX Contest oraz Oceania DX Contest.

Zawody WAE są bardzo ciekawe i wyjątkowe ze względu na swoją formułę i QTC (komunikaty) nadawane podczas zawodów. QTC to komunikaty, które stacja spoza Europy może nadawać do stacji europejskiej. Pojedynczy komunikat zawiera informację o wcześniej przeprowadzonej łączności. Stacja DX może do stacji europejskiej nadać maksymalnie 10 takich komunikatów (może zaraportować 10 wcześniejszych łączności). Obsługa QTC wymaga dobrej sprawności operatorskiej i bardzo się opłaca w ogólnym rozrachunku, ponieważ QTC są punktowane tak samo jak łączności. W serwisie YouTube można znaleźć wiele przykładów nadawania/odbioru QTC. Warto obejrzeći zapoznać się: https://www.youtube.com/results?search_query=WAE+QTC.

Zawody typu Single-Country

Do tej grupy zaliczamy te zawody, gdzie łączności są nawiązywane tylko z jednym krajem. Tutaj najbliższym przykładem jest nasz polski SP DX Contest: stacje zagraniczne nawiązują łączności tylko ze stacjami z Polski. Ponieważ środowisko polskich krótkofalowców jest liczne i aktywne, SP DX Contest co roku skupia około 1,8 tysiąca uczestników, co jest dużą liczbą, jak na teg typu zawody. Dla stacji polskich, szczególnie początkujących, jest to okazja do nawiązania łączności z wieloma krajami, a dla stacji zagranicznych do spełnienia warunków wielu polskich dyplomów.

W tej grupie zawodów bardzo popularne są także niemieckie zawody Worked All Germany, szwajcarskie Helvetia Contest czy włoskie ARI Contest.

Zawody o formule „single-country” są doskonałym poligonem doświadczalnym dla początkujących zawodników. Są bardzo dobrą okazją dla słabszych stacji i operatorów o mniejszym doświadczeniu, aby zdobyć bezcenną wiedzę, a niejednokrotnie także zdobyć dyplom, który zawsze stanowi doskonałą motywację do kolejnych startów. Warto także pamiętać, że zawody „single-country” to zwykle doskonała okazja do zdobycia ciekawych dyplomów za łączności z danym krajem.

Zawody krajowe

Osobnym typem są zawody krajowe, przeznaczone dla polskich krótkofalowców. Zdarza się, że w zawodach takich pojawiają się stacje naszych najbliższych sąsiadów, ale zasadniczo zawody te są przeznaczone tylko dla stacji polskich. Zwykle trwają 1 – 2 godziny i najczęściej odbywają się w paśmie 80 metrów w godzinach, kiedy w tym paśmie propagacja sprzyja krajowym łącznościom.

Kalendarz zawodów krajowych jest publikowany na stronie internetowej Polskiego Związku Krótkofalowców oraz na portalu PGA-Zawody, dedykowanym polskim zawodom krótkofalarskim.

Inne przypadki i przykłady

Nie wszystkie zawody dają się zaklasyfikować do tej czy innej grupy, ale też jak napisano na wstępie, przedstawiony podział ma charakter czysto informacyjny. Ciekawym przykładem nieszablonowych zawodów jest European HF Championship – zawody organizowane przez Slovenia Contest Club. Zawody są przeznaczone wyłącznie dla stacji europejskich. Trwają 12 godzin. To bardzo dynamiczne zawody, zapewniające intensywne tempo łączności. Doskonałe do zdobywania umiejętności operatorskich.

W kalendarzu znajdziemy także takie zawody, gdzie preferowane są łączności tylko z pewną grupą krótkofalowców. Na przykład YLRL Contest czy AGCW YL-CW Party. W wymienionych zawodach krótkofalowcy mężczyźni (OMs) nawiązują łączności tylko z krótkofalowcami kobietami (YLs).

Osobnym i bardzo ciekawym przypadkiem są zawody typu Sprint. Niestety nie są już organizowane European Sprint Contest, które kiedyś były bardzo popularne. W zawodach typu Sprint obowiązuje zasada QSY. Jeśli w zawodach podajemy CQ i ktoś nas zawoła, po nawiązaniu łączności musimy zrobić QSY, a korespondent może zająć naszą częstotliwość. Taki sposób pracy wymaga koncentracji i ciągłego ruchu. Nie wystarczy być silną stacją, znaleźć wolną częstotliwość i podawać CQ Contest.

Czas trwania zawodów

Podział wg. czasu trwania zawodów wydaje się oczywisty, ale regulaminy zawierają kilka „haczyków”, na które warto zwrócić uwagę.

Przede wszystkim regulamin zawodów zawsze określa, kiedy odbywają się zawody oraz jak długo trwają. Regulamin zawsze precyzuje godzinę i datę rozpoczęcia oraz godzinę i datę zakończenia. Zawody międzynarodowe zwykle trwają 24 godziny lub 48 godzin. Nie oznacza to jednak, że zawodnik jest „skazany” na start w pełnym wymiarze. Szczegóły uczestnictwa zwykle są opisane w punktach regulaminu, opisujących kategorie uczestnictwa.

Opisywane wcześniej zawdy CQWW to przykład ekstremalny: każdy uczestnik może pracować w zawodach pełne 48 godzin (tyle trwają zawody) – jeśli tylko będzie miał czas i przede wszystkim znajdzie w sobie wystarczająco dużo siły i determinacji, aby spędzić tyle czasu przy radiu. Jednakże uważna lektura regulaminu CQWW pokazuje, że mamy także coś takiego jak podkategorie, określane terminem CATEGORY-OVERLAY. Regulamin wymienia m.in. podkategorię „Classic Operator”. Do tej podkategorii może zgłosić wynik zawodnik, który korzystał tylko z jednego radia, nie korzystał z DX Cluster’a i pracował w zawodach maksymalnie 24 godziny.

Innymi przykładami są WPX Contest i WAE. Te zawody także trwają 48 godzin, ale stacje z jednym operatorem mogą pracować w zawodach maksymalnie 36 godzin, przy czym pojedynczy okres przerwy musi wynosić minimum 60 minut. Nie jest wielką sztuką zrobienie sobie przerw, które w sumie będą trwać 12 godzin, ale już wykorzystanie okresów przerw w sposób optymalny, wymaga znajomości prognoz propagacyjnych, możliwości swojej stacji, znajomości swojej kondycji itp. Podobne do CQWPX zasady są zapisane w regulaminie zawodów ARRL RTTY Roundup. Zawody trwają 30 godzin, ale uczestnik zawodów może pracować maksymalnie 24 godziny.

Czytając regulamin i planując pracę w zawodach zawsze należy zwrócić uwagę na dopuszczalny czas pracy lub kategorie wydzielone ze względu na czas pracy.

Podział zawodów ze względu na emisje

Ten podział wydaje się bardzo oczywisty i naturalny. Mamy do wyboru zawody CW, zawody SSB (PHONE) i zawody MIXED. Warto jednak i w tym wypadku pamiętać o kilku aspektach.

Niektóre zawody posiadają oddzielne edycje CW i PHONE. Dotyczy to np. wspomnianych wcześniej CQWW, WPX czy ARRL International DX Contest. Oddzielna edycja oznacza, że część CW i część PHONE to zupełnie niezależne zawody, oddzielnie punktowane, oddzielnie rozliczane itd.

Z kolei zawody, które umożliwiają pracę MIXED, bardzo często w zapisach regulaminu specyfikują oddzielne kategorie dla stacji pracujących tylko na CW, tylko na SSB i wreszcie dla stacji pracujących MIXED (czyli na CW i SSB). Tego typu zawody to np. SP DX Contest, IARU HF World Championship czy Russian DX Contest.

Należy zawsze uważnie czytać regulamin zawodów, aby wybrać kategorię najlepiej odpowiadającą naszym preferencjom operatorskim i możliwościom naszej stacji. Zwykle w zawodach, które odbywają się na CW i SSB, odpowiednie dla siebie kategorie znajdą zarówno zagorzali foniści, jak też i pasjonaci telegrafii.

Warto także wspomnieć, że niektóre zawody w grupie MIXED dopuszczają pracę emisjami cyfrowymi. Tak jest np. w ARI International DX Contest. W tych zawodach, obok klasyfikacji MIXED, mamy oddzielne kategorie CW, SSB, RTTY oraz MIXED.
Oddzielną historią są zawody, które odbywają się tylko emisjami cyfrowymi. W krótkofalarskim kalendarzu mamy do wyboru ogromną ilość zawodów RTTY, PSK, a nawet zawody, w których nadaje się emisjami SSTV czy Hellschreiber. Wybór jest doprawdy ogromny.

Podsumowanie

Jak zostało to napisane na wstępie, przedstawione klasyfikacje zawodów to materiał dla początkujących pasjonatów zawodów, a jego celem jest przedstawienie bogactwa różnorodności zawodów, które mamy do wyboru.

Kalendarz zawodów krótkofalarskich jest wypełniony różnymi wydarzeniami: zawodami międzynarodowymi i lokalnymi, długimi i kilkugodzinnymi itd. Pasjonat zawodów ma do wyboru wiele możliwości, w zależności od swoich preferencji operatorskich (np. tylko praca CW, tylko SSB albo MIXED), od posiadanego czasu czy wreszcie od posiadanych anten i parametrów stacji.

Każdy start w zawodach to nowe doświadczenie, poznanie specyfiki propagacji, obsłuchanie ze znakami, lepsze poznanie własnego transceivera, okazja do wyciągnięcia wniosków zmierzających do poprawy parametrów stacji itd. Wielu doświadczonych contestmanów uważa, że każdy start w zawodach, nawet nieudany, jest lepszy niż całkowita rezygnacja z udziału. Warto więc przy każdej okazji gromadzić doświadczenia, ponieważ zdobyta wiedza na pewno kiedyś zaprocentuje i stanie się jednym z naszych bezcennych atrybutów.