Planując poważny start w zawodach, zawsze mamy w perspektywie kategorię, w której zamierzamy wystartować. Wybór kategorii bezpośrednio wpływa na strategię pracy w zawodach. Wybierając kategorię, należy mieć na względzie ilość czasu, jaki możemy poświęcić na udział w zawodach, naszą dyspozycję psychofizyczną, a także posiadane wyposażenie.

Współczesne zawody – szczególnie te największe – posiadają wiele kategorii, które uwzględniają podział na pasma, podział uwzględniający moc nadajnika czy wreszcie w niektórych zawodach uwzględniane są kwestie dotyczące długości pracy w zawodach.

Single Operator

Kategorie z grupy Single-Operator są przeznaczone dla krótkofalowców, którzy zdecydowali się na indywidualny udział w zawodach. Oznacza to, że wszystkie czynności związane z obsługą stacji w czasie zawodów są wykonywane przez jedną osobę – operatora stacji. W czasie całych zawodów musi to być ta sama osoba.

Grupa kategorii Single-Operator najczęściej dzieli się na szczegółowe kategorie: wg. używanej mocy, wg. użynanych pasm oraz ze względu na korzystanie z DX Clustera. Na przykład w zawodach CQWW występuje podział na pracę wielopasmową oraz na pracę jednopasmową (oddzielnie dla każdego pasma). Z kolei w ramach każdego pasma stacje są klasyfikowane jako Assisted (stacje używające DX Cluster’a) oraz Unassisted (stacje nie wykorzystujące DX Cluster’a). W takich podgrupach następuje dalszy podziała ze względu na używaną moc wyjściową nadajnika:

• Single Operator High: jeden operator, używający nadajnika o mocy wyjściowej ponad 100W)
• Single Operator Low: jeden operator, używający nadajnika o mocy wyjściowej nie przekraczającej 100W
• Single Operator QRP: jeden operator, używający nadajnika o mocy wyjściowej nie przekraczającej 5W

W efekcie mamy do wyboru bardzo wiele kategorii. Np. stacja, która w zawodach używała nadajnika o mocy 100W, nie korzystała z DX Clustera i pracowała tylko w paśmie 15 metrów, zgłosi swój dziennik do kategorii SINGLE-OP NON-ASSISTED 15M LOW. Z kolei stacja pracująca dużą mocą, która używała DX Clustera i pracowała na wszystkich pasmach zgłosi dziennik do kategorii SINGLE-OP ASSISTED ALL HIGH. Opisany podział ze względu na używane pasma, moc i DX Cluster w sumie daje 36 różnych kategorii.

W zawodach CQWPX występuje jeszcze bardziej szczegółowy podział kategorii z grupy Single Operator. Dodatkowo wydzielone są podkategorie, których celem jest wyróżnienie stacji, posiadających ograniczenia sprzętowe oraz początkujących krótkofalowców. Te podkategorie to:

• Tribander/Single Element (TB-WIRES): stacje używające jednej trzypasmowej (dowolnego typu) anteny zasilanej jednym kablem oraz pojedynczych, jednoelementowych anten drutowych na pasma 40, 80 i 160 metrów.
• Rookie: kategoria przeznaczona dla krótkofalowców, którzy posiadają licencje nie dłużej niż trzy lata.

We wspominanych wcześniej zawodach CQWW obok Rookie występuje podkategoria Classic Operator (CLASSIC). Jest przeznaczona dla stacji, które używały tylko jednego radia, nie korzystały z DX Cluster’ów i pracowały w zawodach maksymalnie 24 godziny.

Jak widać, w grupie Single Operator jest do wyboru bardzo dużo kategorii i każdy może wybrać współzawodnictwo odpowiednie dla siebie, biorąc pod uwagę posiadany sprzęt, anteny, moc nadajnika czy czas pracy w zawodach.

Mając na względzie czynnik czasu, osoby, które nie mogą pracować w zawodach w ciągu dnia, mogą wybrać kategorię jednopasmową i wystartować tylko w paśmie 160 lub 80 metrów, ponieważ te pasma są najbardziej aktywne w godzinach nocnych, choć należy pamiętać, że na tych pasmach korespondentów można znaleźć już w godzinach popołudniowych i słyszeć ich będziemy jeszcze dość długo po wschodzie Słońca.

Zawody, którymi posłużono się omawianych przykładach, czyli CQ WW DX Contest oraz CQ WW WPX Contest, są zawodami, które odbywają się oddzielnie na SSB, CW i RTTY (poszczególne części zawodów odbywają się w różnych terminach). Zatem pracując w takich zawodach posługujemy się tylko jednym rodzajem emisji, a każda część część jest traktowana jako oddzielne, niezależne zawody.

W kalendarzu zawodów znajdziemy także takie contesty, które odbywają się kilkoma rodzajami emisji jednocześnie. Na przykład włoskie zawody ARI International DX Contest rozgrywane są jednocześnie emisjami CW, SSB oraz emisjami cyfrowymi. W tym przypadku regulamin definiuje oddzielne klasyfikacje dla stacji pracujących w zawodach tylko CW, tylko SSB, tylko emisjami cyfrowymi lub wreszcie wszystkimi emisjami jednocześnie.

W przypadku każdych zawodów należy dokładnie zapoznać się z regulaminem, aby uzyskać rozeznanie, jakie kategorie uczestnictwa mamy do wyboru. Każdy regulamin bardzo dokładnie to precyzuje.

Multi Operator

Kategorie z grupy Multi Operator przeznaczone są dla stacji zespołowych, czyli takich, gdzie w czasie zawodów w pracy stacji uczestniczy wielu operatorów. Stacje z wieloma operatorami są z reguły klasyfikowane tylko wielopasmowo. Oznacza to, że – poza pewnymi specyficznymi zawodami – nie spotkamy się z kategorią np. Multi Operator-20m. Multi Operator praktycznie zawsze należy rozumieć jako Multi Operator-All Band.

W dużych zawodach typu CQWW czy CQWPX w tej grupie można wyróżnić następujące kategorie:

• Multi Operator-Single Transmitter: zapis oznacza stację z wieloma operatorami, używającą tylko jednego nadajnika.
• Multi-Two: oznacza stację z wieloma operatorami, używającą dwóch nadajników. Stacja może pracować na dwóch pasmach jednocześnie.
• Multi Operator-Multi Transmitter: oznacza stację z wieloma operatorami, używającą wielu (więcej niż dwóch) nadajników. W tej kategorii stacja może transmitować sygnał jednocześnie na każdym z pasm przeznaczonych do pracy w zawodach.

Każdy regulamin zawodów określa dokładnie sposób pracy dopuszczony w kategorii z grupy Multi-Operator. Np. w zawodach CQWPX w kategorii Multi-Two istnieje ograniczenie, które mówi, że każdy z nadajników może wykonać maksimum 8 zmian pasm w ciągu jednej godziny zegarowej. Z kolei dla kategorii Multi Operator-Multi Transmitter regulamin CQ WW WPX wymaga, aby wszystkie nadajniki znajdowały się na jednym terenie (obszar nie przekraczający średnicy 500m) lub znajdowały się w obrębie jednego adresu – dla którego została wydana licencja.

Należy pamiętać, że w mniejszych zawodach kategorie stacji z wieloma operatorami najczęściej są traktowane jako stacje używające jednego nadajnika. Są jednak wyjątki od tej reguły, dlatego należy bardzo dokładnie czytać regulaminy zawodów.

Wskazówka dotycząca konieczności szczegółowego zapoznania się z regulaminem zawodów pojawia się dość często w naszej publikacji, ale nie dzieje się to bez powodu. Jeżeli bierzemy udział w ruchu drogowym jako kierowcy, musimy znać przepisy ruchu drogowego. To samo dotyczy zawodów – jeśli w nich startujemy, musimy znać zasady uczestnictwa. Z regulaminem zawodów należy zapoznać się odpowiednio wcześniej, nie w ostatniej chwili: w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących interpretacji zapisów regulaminu będzie czas na to, aby zadać pytanie Komisji Zawodów. Organizatorzy poszczególnych zawodów z pewnością odpowiedzą na wszelkie wątpliwości.

SWL

Wiele zawodów posiada oddzielną kategorię przeznaczoną dla stacji nasłuchowych. Stacje nasłuchowe klasyfikowane są najczęściej razem – bez podziału na stacje indywidualne i stacje z wieloma operatorami. Są to z reguły tylko klasyfikacje wielopasmowe, a w przypadku zawodów, które odbywają się wieloma emisjami, są to klasyfikacje typu Mixed, bez podziału na poszczególne emisje.

Club Competition

Wielu krótkofalowców należy do specjalistycznych klubów DXowych lub contestowych. Przykłady takich klubów to np. SP DX Club, SP-CW-Club, SP Contest Club, Yankee Clipper Contest Club itp. W wielu dużych zawodach prowadzone są współzawodnictwa takich klubów. Jest to możliwe dzięki temu, że w dzienniku za zawody można zaznaczyć, do jakiego klubu się należy.

Suma punktów osiągniętych np. przez członków np. SP DX Clubu będzie stanowiła końcowy rezultat SP DX Clubu we współzawodnictwie Club Competition. Osiągnięty przez klub rezultat i zdobyta pozycja świadczą o aktywności członków klubu i ich umiejętnościach operatorskich. W tej kategorii z reguły nie są przyznawane nagrody, a końcowa klasyfikacja ma przede wszystkim znaczenie prestiżowe.

Kategorie a czas pracy w zawodach

Poszczególne zawody zawierają różne zapisy dotyczące czasu pracy. Na przykład w zawodach CQ WW WPX (które trwają 48 godzin) stacja Single Operator może pracować w zawodach maksymalnie przez 36 godzin, a pojedynczy okres przerwy musi trwać minimum 60 minut. Z kolei w zawodach CQ WW DX Contest stacje z jednym operatorem mogą pracować pełne 48 godzin, jeśli tylko operator będzie miał wystarczającą kondycję, aby przetrwać tyle godzin przy stacji.

Zawody RSGB IOTA Contest mają z kolei wpisany w regulamin podział kategorii ze względu na czas pracy w zawodach: 12 godzin lub 24 godziny.

Jak już było to wielokrotnie napisane: zawsze należy uważnie czytać regulamin zawodów, aby upewnić się, w jaki sposób regulamin zawodów precyzuje czas pracy. Nawet jeśli w jakichś zawodach startujemy po raz kolejny i wydaje nam się, że nic już nas nie zaskoczy, lektura regulaminu zawsze jest potrzebna. Nierzadko zdarza się, że organizatorzy zawodów modyfikują regulamin, wprowadzają nowe zapisy itd.